Jonge kinderen die aan hun ouders vragen waar hun pasgeboren broertje of zusje vandaan komt, krijgen vaak te horen dat hij of zij is gebracht door een ooievaar. Al geruime tijd wordt deze majestueuze vogel geassocieerd met gezinsuitbreiding, en wanneer er een kindje wordt geboren, is het dan ook niet ongebruikelijk om een ooievaar, dikwijls met een draagdoek en een baby in zijn snavel, in de tuin te zetten. Op het eerste gezicht lijkt het een onschuldige traditie, maar wie verder kijkt, ziet dat achter het beeld van een ooievaar als bezorger van kindjes feitelijk een wereld van dierenmishandeling schuilgaat.

Nadere bestudering van herkomst van de ooievaar leert dat de vogel oorspronkelijk afkomstig is uit Afrika en naar Europa trekt om te broeden. Het is een carnivoor, die zijn lange snavel gebruikt om tussen lage vegetatie en uit ondiep water een breed scala aan dierlijke prooien op te pikken, zoals insecten, kikkers en muizen. Wat opvalt, is dat de ooievaar exclusief hapjes nuttigt die maximaal rond de 100 gram wegen. Vreemd is dat niet, want zijn snavel is er eenvoudigweg niet op gebouwd om zwaardere objecten op te tillen. Een mensenbaby van 3 tot 4 kilo vormt een last waar het dier ongetwijfeld onder zal bezwijken, zeker als hij ermee moet opstijgen en wegvliegen. Het arme dier ondanks deze kennis toch een draagzak met een pasgeborene in de snavel dwingen en bij aanstaande ouders laten bezorgen, is dus de reinste dierenmishandeling.

Nu weet ieder weldenkend mens natuurlijk heus wel dat ooievaars niet daadwerkelijk met kindjes in hun snavel rondvliegen, net als alom bekend is dat de zwarte pieten van Sinterklaas geschminkte en verklede kindervrienden zijn en geen slavennegers die tot het uitdelen van cadeautjes worden gedwongen. Maar doet de achterliggende waarheid ertoe? De houten ooievaar met ondraaglijke last in zijn snavel is wat we in de voortuin zien staan, en dat is waar de gevoelige ziel aanstoot aan kan nemen. Ook al weten we in ons achterhoofd dat de kersverse ouders geen enkel kwaad in de zin hebben en enkel hun vreugde willen delen, de manier waarop zij dit kenbaar maken suggereert een goedkeuring van dierenleed en dat kan bij de hartstochtelijke dierenvriend natuurlijk gemakkelijk in het verkeerde keelgat schieten.

Het zal waarschijnlijk niet eenvoudig zijn om de traditie van de ooievaar af te schaffen: velen zijn ermee opgegroeid en zullen er niet zonder demonstratie of petitie vrijwillig afscheid van willen nemen. Waarschijnlijk zullen zij zich erop beroepen dat het hier gaat om een ingeburgerde mythe, een stukje cultureel erfgoed dat al zeker sinds de achttiende eeuw onderdeel uitmaakt van de feestelijkheden rondom de geboorte van een kindje. Dit betreft echter een kortzichtig argument dat voorbijgaat aan de ontwikkelingen in de hedendaagse maatschappij. In een land waarin we er trots op zijn dat we steeds meer onnodig dierenleed verbieden en voorkomen is het beeld van een gemartelde ooievaar een flinke stap terug. Dat er geen baby’s aan de snavels van levende ooievaars worden gehangen en het slechts illustraties en plastieken betreft is irrelevant: ook de suggestie van dierenmishandeling kan door de vogelliefhebber als kwetsend worden ervaren.

Ouders die vrezen dat ze zonder ooievaar hun kinderen seksuele voorlichting zullen moeten geven hoeven zich bovendien geen zorgen te maken, want er zijn meer dan genoeg alternatieve verhalen zonder associaties aan dierenmishandeling voorhanden. Zij kunnen bijvoorbeeld aan hun kinderen vertellen dat hun broertje of zusje uit de rode kool is gekropen, of dat pasgeboren baby’s in een holle boom hangen te wachten tot hun aanstaande ouders ze komen halen. De ooievaar met overbelaste snavel is dus nergens voor nodig: het is onbegrijpelijk waarom Nederlanders niet inzien dat de babybrengende ooievaar een terugkeer is naar dierenmishandeling en dat in de 21ste eeuw die manier van het vieren van een geboorte moet stoppen.