Afgelopen vrijdag 11 februari zond radiozender 3FM de Zeroes Request Top 100 uit: een lijst met de ‘allerbeste songs uit het afgelopen decennium’. Verkoopcijfers en airtime hadden geen directe invloed op de volgorde van de platen, de opbouw van de lijst zou een afspiegeling moeten zijn van enkel de populariteit van de platen bij luisteraars en andere muziekliefhebbers. Om hun voorkeur kenbaar te maken, konden zij gedurende de afgelopen weken op de website van 3FM een alfabetische lijst van 2606 voorgeselecteerde nummers vinden en daaruit een maximum van twintig favorieten selecteren, waarna deze lijstjes vervolgens zijn gecombineerd tot de Top 100. Is hiermee werkelijk een lijst tot stand gekomen met daarin de meest populaire platen die tussen 2000 en 2009 zijn uitgebracht? Nee. Nummers van artiesten waarvan de naam begint met een letter uit het begin van het alfabet hadden, ongeacht hun populariteit, een significant grotere kans om in de Zeroes Request Top 100 terecht te komen dan nummers van artiesten waarvan de naam begint met een letter die pas later in het alfabet staat.

Inleiding

De afgelopen weken kon iedereen die aan de Zeroes Request Top 100 wilde meewerken op 3FM een eigen playlist samenstellen van twintig favoriete ‘zeroes’. Meer dan 10.000 mensen hebben dat gedaan: op de 2606 voorgeselecteerde platen zijn in totaal 200.000 stemmen uitgebracht. Vervolgens zijn de platen gesorteerd op het aantal stemmen dat ze hebben gekregen, waardoor het nummer met de meeste stemmen bovenaan is komen te staan, gevolgd door het nummer met de op één na meeste stemmen, en zo door. Op het eerste gezicht lijkt het daardoor aannemelijk dat de Zeroes Request Top 100 is samengesteld uit de honderd meest populaire platen en dat populariteit de enige factor is die invloed heeft gehad op het al dan niet bereiken van de top.

De methode waarmee muziekliefhebbers hun favoriete platen konden selecteren vormt echter aanleiding om te twijfelen aan de mate waarin het aantal stemmen dat een nummer heeft gekregen puur en alleen afhankelijk is van populariteit. De 2606 platen waaruit gekozen kon worden waren namelijk op alfabetische volgorde gerangschikt, waardoor het mogelijk is dat iemand die de lijst van begin tot eind doorleest op zoek naar leuke nummers, halverwege het alfabet al twintig platen geselecteerd heeft. In dat geval heeft een nummer van ‘Amy Winehouse’ puur en alleen vanwege haar naam meer kans om stemmen te krijgen dan een nummer van ‘Zutons’, en zijn artiesten van wie de naam begint met een letter aan het begin van het alfabet dus onterecht oververtegenwoordigd in de Zeroes Request Top 100.

Methode

Om te onderzoeken in tot hoeverre de beginletter van de naam van de uitvoerende artiest van invloed is op de kans van een nummer om in de Zeroes Request Top 100 te eindigen, is de ‘gemiddelde beginletter’ van artiesten in de lijst met 2606 platen vergeleken met die van de artiesten in de top 100. Als de beginletter geen invloed zou hebben op het bereiken van de top 100, zouden deze gemiddeldes niet of nauwelijks van elkaar afwijken. Als de beginletter wel invloed heeft, en platen meer stemmen krijgen als de beginletter van de artiest eerder in het alfabet voorkomt, zal het gemiddelde in de top 100 lager zijn dan het gemiddelde in de lijst van 2606.

Om de ‘gemiddelde beginletter’ te bepalen zijn alle 2606 nummers achter elkaar opgeschreven op de manier waarop ze op de website van 3FM werden aangeboden, op alfabetische volgorde. Dit resulteerde in een lijst van 11 pagina’s, met op iedere pagina 75 regels en op iedere regel gemiddeld 3,33 platen. Aan iedere plaat werd vervolgens een waarde toegekend, corresponderend met het regelnummer waarop zij genoemd werd. ’16 Down – Subtle Movements’ kreeg waarde 1 (getallen komen nog voor de letters van het alfabet), ‘Adele – Chasing Pavements’ kreeg waarde 11, en ‘ZZZ – Ecstasy’ sloot de lijst af op regelnummer 783. Het gemiddelde regelnummer, met daarop dus de ‘gemiddelde beginletter’, kon vervolgens bepaald worden op (783/2=) 391 en 392, met daarop onder andere ‘Kylie Minogue – I Believe In You’. Grofweg 1303 van de 2606 platen zijn dus uitgevoerd door een artiest die alfabetisch gezien onder ‘Kylie Minogue’ staat, en 1303 platen door een artiest die erboven staat.

Vervolgens is de top 100 geanalyseerd. De exacte volgorde waarop de platen waren geëindigd werd daarbij niet in acht genomen, alleen het effect van de beginletter van de artiest op het al dan niet in de top 100 terecht komen is onderzocht. Hiertoe is elk van de honderd platen opgezocht in de lijst van 2606, en hebben ze, afhankelijk van hun regelnummer, hun bijbehorende waarde gekregen. ‘Kings Of Leon – Sex On Fire’ stond bijvoorbeeld op de derde regel van pagina 6, wat een waarde oplevert van (5×75+3=) 378. Hoe lager de waarde, hoe eerder de beginletter van de naam van de uitvoerende artiest in het alfabet voorkomt en hoe hoger de plaat staat in de alfabetische lijst waaruit geselecteerd kon worden.

Resultaten

Nadat aan alle honderd nummers uit de Zeroes Request Top 100 een waarde was toegekend, konden al deze waardes bij elkaar worden opgeteld tot een som van 34724. De gemiddelde waarde van een plaat in de top 100 was dus (34724/100=) 347,24. Dit is aanmerkelijk lager dan 391,5 de gemiddelde waarde van een plaat in de lijst van 2606. Dat betekent dat in de top 100 meer artiesten voorkomen waarvan de naam begint met een letter die vroeg in het alfabet staat dan je naar aanleiding van de lijst waaruit geselecteerd kon worden zou mogen verwachten. Als de beginletter irrelevant was geweest zouden ongeveer 50 van de 100 platen te vinden zijn voor het gemiddelde van ‘Kylie Minogue’, en 50 platen erna, maar in plaats daarvan staan 62 platen ervoor, en 38 erna.

Om uit te sluiten dat deze bevinding het gevolg is van toeval, is een t-toets uitgevoerd. De top 100 kan daarbij beschouwd worden als een steekproef van n=100, waarbij de waardes die aan de platen zijn toegekend normaal verdeeld zijn met een gemiddelde van 347,24 en een standaardafwijking of standaarddeviatie van 224,80. De nulhypothese luidt dat de beginletter geen invloed heeft en dus mu=391,5, de alternatieve hypothese luidt dat een lage beginletter de kans om in de top 100 te komen vergroot, dus mu<391,5. Hieruit volgt een toetsingsgrootheid T van ((347,24-391,5)/224,80*10=) -1,97. Met Office Excel is vervolgens de functie T.VERD uitgevoerd om de waarde van p te bepalen, wat 0,0258 tot resultaat heeft. Dat betekent dat p kleiner is dan 0,05 (het gebruikelijke significantieniveau alpha van 5%) en dat de nulhypothese dient te worden verworpen. Conclusie

Platen van artiesten waarvan de naam begint met een letter die eerder voorkomt in het alfabet, hebben een grotere kans om in de Zeroes Request Top 100 terecht te komen dan platen van artiesten waarvan de naam begint met een letter die later voorkomt in het alfabet. Met de t-toets is aangetoond dat dit verband met een waarschijnlijkheid van 97,4% daadwerkelijk bestaat, de kans dat hier sprake is van een toevalsproces is 2,6%.

Discussie

Uit bovenstaande analyse blijkt dat niet alleen de populariteit, maar ook de beginletter van de naam van de artiest een onmiskenbaar effect heeft op de kans dat zijn of haar nummer terecht komt in de lijst van de ‘beste honderd platen’ van het afgelopen decennium. Dit verband lijkt eenvoudig verklaarbaar door de alfabetische volgorde waarin de lijst waaruit nummers geselecteerd konden worden was opgesteld. Waarschijnlijk had niet iedereen die een playlist heeft ingevuld van te voren precies twintig platen in gedachten, maar hebben velen de lijst van boven naar beneden doorgelezen op zoek naar alle of in ieder geval de laatste paar platen voor op hun playlist. Het is goed mogelijk dat ze halverwege het alfabet aan de twintig zaten en vervolgens de lijst niet verder hebben doorgenomen. Artiesten die dankzij de beginletter van hun naam hoog in de lijst stonden, waren daardoor in het voordeel en zijn onterecht oververtegenwoordigd in de Zeroes Request Top 100.

Maar de alfabetische lijst waaruit gekozen kon worden is niet de enige mogelijke verklaring voor het gevonden verband. Het zou ook kunnen zijn dat artiesten die een naam hebben die begint met een letter uit het begin van het alfabet significant populairder zijn dan degenen die een naam hebben die begint met een letter die pas later in het alfabet staat. Het is echter niet waarschijnlijk dat er een verband zou bestaan tussen de beginletter van de uitvoerende artiest en de populariteit van zijn of haar platen. Als dat verband zou bestaan, dan zouden platenmaatschappijen daar ongetwijfeld rekening mee houden en zouden bands zichzelf nooit ‘ZZZ’ noemen, maar juist ‘AAA’. Het is waarschijnlijker dat de Zeroes Request Top 100 een vertekend beeld geeft van de populariteit van de platen uit de ‘zeroes’ door wijze waarop de lijst is samengesteld.

Bronnen

presents.3fm.nl/page/00s11_nieuwsbericht/00s11/5348781
nl.wikipedia.org/wiki/T-toets
Zeroes Request Top 100: presents.3fm.nl/page/00s11_top100_lijst/00s11
Lijst van voorgeselecteerde platen: presents.3fm.nl/page/zeroes

Addendum: Zeroes Request Top 100 met regelnummers

1 KINGS OF LEON – SEX ON FIRE – p6r3=375+3= 378
2 WHITE STRIPES – 7 NATION ARMY p11r14=750+14 764
3 PEARL JAM – JUST BREATHE p8r27=525+27= 552
4 3 DOORS DOWN – KRYPTONITE p1r2=0+2= 2
5 COLDPLAY – VIVA LA VIDA p2r51=75+51= 126
6 COLDPLAY – CLOCKS p2r47=75+47 = 122
7 KILLERS – MR BRIGHTSIDE p5r75=300+75= 375
8 ADELE – MAKE YOU FEEL MY LOVE p1r12=0+12= 12
9 QUEENS OF THE STONE AGE – NO ONE KNOWS p8r59=525+59= 584
10 RED HOT CHILI PEPPERS – CALIFORNICATION p8r75= 525+75= 600
11 FOO FIGHTERS – PRETENDER p3r67=150+67= 217
12 SNOW PATROL – CHASING CARS p9r75=600+75= 675
13 EDITORS – PAPILLON p3r31=150+31= 181
14 KYTEMAN – SORRY (LIVE @ TIVOLI) p6r19=375+19= 394
15 FRANZ FERDINAND – TAKE ME OUT p3r73=150+73= 223
16 BLACK EYED PEAS – I GOTTA FEELING p1r73=0+73= 73
17 GORILLAZ – CLINT EASTWOOD p4r23=225+23= 248
18 U2 – BEAUTIFUL DAY p10r62=675+62= 737
19 MUMFORD & SONS – LITTLE LION MAN p7r40=450+40= 490
20 FAITHLESS – WE COME 1 p3r51=150+51= 201
21 DAMIEN RICE – 9 CRIMES p2r63=75+63= 138
22 LINKIN PARK – IN THE END p6r45=375+45= 420
23 KREZIP – I WOULD STAY p6r10=375+10= 385
24 ARCTIC MONKEYS – I BET YOU LOOK GOOD ON.. p1r41= 41
25 KINGS OF LEON – USE SOMEBODY p6r4=375+4= 379
26 GUUS MEEUWIS – BRABANT p4r33=225+33= 258
27 MUSE – BLISS p7r40=450+40= 490
28 JEUGD VAN TEGENWOORDIG – WATSKEBURT?! P5r19=300+19= 319
29 GREENDAY – BOULEVARD OF BROKEN DREAMS p4r27=225+27= 252
30 EVANESCENCE – MY IMMORTAL p3r47=150+47= 197
31 FRATELLIS – CHELSEA DAGGER p3r75=150+75= 225
32 CHEMICAL BROTHERS/Q-TIP – GALVANIZE p2r37=75+37= 112
33 KILLERS – HUMAN p5r75=300+75= 375
34 RAMMSTEIN – SONNE p8r68=525+68= 593
35 KAISER CHIEFS – RUBY p5r51=300+51= 351
36 METALLICA/SAN FRANCISCO SYMPHONY ORCH – NOTH..p7r19= 469
37 DAFT PUNK – ONE MORE TIME p2r62=75+62= 137
38 COLDPLAY – SCIENTIST p2r49=75+49= 124
39 MGMT – KIDS p7r20=450+20= 470
40 RACOON – LOVE YOU MORE p8r65=525+65= 590
41 WOMBATS – LET’S DANCE TO JOY DIVISION p11r24=750+24= 774
42 CARO EMERALD – A NIGHT LIKE THIS p2r32=75+32= 107
43 WHITE LIES – FAREWELL TO THE FAIRGROUND p11r12=750+12= 762
44 GNARLS BARKLEY – CRAZY p4r17=225+17= 242
45 ELBOW – ONE DAY LIKE THIS p3r34=150+34= 184
46 KEANE – SOMEWHERE ONLY WE KNOW p5r65=300+65= 365
47 SYSTEM OF A DOWN – CHOP SUEY p10r31=675+31= 706
48 BOMFUNK MC’S – FREESTYLER p2r15=75+15= 90
49 GOSSIP – HEAVY CROSS p4r24=225+24= 249
50 JASON MRAZ – I’M YOURS p5r7=300+7= 307
51 JOHNNY CASH – HURT p5r29=300+29= 329
52 WITHIN TEMPTATION – ICE QUEEN p11r19=750+19= 769
53 NERD – SHE WANTS TO MOVE p7r59=450+59= 509
54 BLINK 182 – ALL THE SMALL THINGS p2r3=75+3= 78
55 LIVE – OVERCOME p6r48=375+48= 423
56 GO BACK TO THE ZOO – ELECTRIC p4r18=225+18= 243
57 GIGI D’AGOSTINO – L’AMOUR TOUJOURS p4r15=225+15= 240
58 DANDY WARHOLS – BOHEMIAN LIKE YOU p2r63=75+63= 133
59 COUNTING CROWS/BLOF – HOLIDAY IN SPAIN p2r57=75+57= 132
60 OUTKAST – HEY YA! P8r13=525+13= 535
61 ROBBIE WILLIAMS – FEEL p9r18=600+18= 618
62 KANE – RAIN DOWN ON ME p5r54=300+54= 354
63 BEYONCE/JAY-Z – CRAZY IN LOVE p1r69=0+69= 69
64 JOHN MAYER – DAUGHTERS p5r26=300+26= 326
65 BON JOVI – IT’S MY LIFE p2r15=75+15= 90
66 ANOUK – GIRL p1r35= 35
67 DE STAAT – FANTASTIC JOURNEY OF THE.. p2r74= 149
68 ALICIA KEYS – EMPIRE STATE OF MIND (PART 2)1 p1r21= 21
69 COLDPLAY – FIX YOU p2r47=75+47= 122
70 GABRIEL RIOS – BROAD DAYLIGHT p4r6=224+6= 230
71 EMINEM – STAN p3r37=150+37= 187
72 MANDO DIAO – DANCE WITH SOMEBODY p6r69=375+69= 444
73 ALAIN CLARK – FATHER & FRIEND p1r15= 15
74 RAZORLIGHT – WIRE TO WIRE p8r74=525+74= 599
75 KOOKS – SHE MOVES IN HER OWN WAY p6r5=375+5= 380
76 TENACIOUS D – TRIBUTE p10r37=675+37= 712
77 MOBY – PORCELAIN p7r31= 450+31 481
78 NICKELBACK – HOW YOU REMIND ME p7r65=450+65= 515
79 AMY WINEHOUSE/MARK RONSON – VALERIE p1r28= 28
80 STEREOPHONICS – DAKOTA p10r17=675+17= 692
81 ILSE DELANGE – SO INCREDIBLE p4r54=225+54= 279
82 LINKIN PARK/JAY-Z – NUMB/ENCORE p6r46=375+46= 421
83 JAMIROQUAI – SEVEN DAYS IN SUNNY JUNE p5r2=300+2 302
84 SAYBIA – DAY AFTER TOMORROW p9r43=600+43= 643
85 AMY MACDONALD – THIS IS THE LIFE p1r28= 28
86 FAKE BLOOD – I THINK I LIKE IT p3r53=150+53= 203
87 ACDA & DE MUNNIK – REN LENNY REN p1r11= 11
88 WOLFMOTHER – JOKER & THE THIEF p11r21=750+21= 771
89 TRAIN – DROPS OF JUPITER (TELL ME) p10r58=675+58= 733
90 TEMPER TRAP – SWEET DISPOSITION p10r36=675+36= 711
91 ANDRE VAN DUIN – BALLETJES VAN DE KONINGIN p1r33= 33
92 JOHN LEGEND – ORDINARY PEOPLE p5r24=300+24= 324
93 MIKA – GRACE KELLY p7r23=450+23= 473
94 SNOW PATROL – RUN p10r2=675+2= 677
95 JUNKIE XL/ELVIS PRESLEY – LITTLE LES.. p5r38=300+38= 338
96 MILOW – AYO TECHNOLOGY p7r25=450+25= 475
97 RACONTEURS – STEADY AS SHE GOES p8r62=525+62= 587
98 PETE PHILLY/PERQUISITE – MYSTERY REPEATS p8r34=525+34= 559
99 JACK JOHNSON – SITTING WAITING WISHING p4r63=225+63= 288
100 JUSTIN TIMBERLAKE – CRY ME A RIVER p5r45=300+45= 345